De Laatste Jaren

Tekst en Fotografie: Kees van Wel

“Evert Koopman. Hij zocht de schijnwerpers niet op, maar is het waard daarin geplaatst te worden.”

Ik ken Evert vanaf mijn 17e. Hij werkte als handzetter bij drukkerij Plukker in Schagen en ik was daar leerling. Omdat we beiden uit Den helder kwamen waren wij daar al snel ‘de Jutters’. Dat schept een band. Toen Evert de drukkerij achter zich liet en in de bouw ging werken zagen we elkaar nog af en toe. Toen ik uit Den Helder vertrok verwaterde het contact.

Op 13 februari 2022, ruim een week na zijn 86e verjaardag overleed Evert in het ziekenhuis in Alkmaar. Hij had al jaren problemen met zijn longen maar schoof onderzoeken en artsenbezoeken het liefst op de lange baan. Uiteindelijk werden de lichamelijke beperkingen zo heftig dat hij zelf ook inzag dat het zo niet langer ging. Hij werd opgenomen in het ziekenhuis. In eerste instantie leek hij op te knappen maar op zaterdag 12 februari werd Wil gebeld zo spoedig mogelijk naar het ziekenhuis te komen omdat zijn toestand snel verslechterde.

Het contact werd pas weer hersteld na een bezoek aan het toen pas opgerichte Rob Scholte Museum, waar ik gegrepen werd door een paar beelden die daar werden tentoongesteld. Bij navraag bleek de kunstenaar Evert Koopman te zijn.

Een lang verhaal kort: ik ging bij Evert langs in z’n atelier aan de Vismarkt en in 2014 maakte ik samen met m’n dochter een catalogus van zijn hele oevre tot dan toe. Na die tijd bezocht ik Evert regelmatig en in 2017 begon ik zijn werken te fotograferen. Uit dit fotomateriaal is een afscheidsboekje samengesteld. Deze webpagina is een weergave daarvan. Het is mijn afscheid van Evert. Hopelijk laat het de passie zien waarmee hij tot bijna de laatste dag aan zijn beelden werkte.

Peacock Op de foto boven was nog geen sprake van een pauw. Je zou eerder denken aan een vikingschip.  Toen Evert het beeld kantelde wist hij welke kant het op moest. ‘Peacock’ was geboren. Take the money and run Van sommige beelden kon Evert weleens zeggen: ‘Wel aardig’.Take the money and run vond hij zeer geslaagd. Het behoorde zeker tot zijn lievelingen.  Flying Onbject Het is niet moeilijk je voor te stellen dat ‘flying object’ is ontstaan uit restvormen van het beeld hieronder. Scritti Politti Dit beeld ontleent zijn naam van een Britse punkband die eind jaren ’70 furore maakte. Evert hield van de rauwe donkere kant van punk. Ook de muziek van Joy Division kon hij zeer waarderen. Hij vertrouwde me eens toe dat er op zijn begrafenis best wel een paar nummers van die band gedraaid mochten worden. (onder) Ondanks zijn fysieke ongemakken aan ogen en luchtwegen, stond ik iedere keer weer versteld van de beelden die Evert maakte. Ook deze keer weer. Het beeld hierboven, gebeiteld uit een stuk speksteen lijkt zich wanhopig vast te klemmen aan het leven. Veel kunstenaars denken niet aan stoppen omdat ze uiteindelijk een werk willen maken waar ze echt helemaal voor de volle hopnderd procent tevreden mee zijn.  In het begin van 2022 kon Evert er niet meer onderuit: hij moest verschillende onderzoeken ondergaan. Toen ik opbelde om te informeren wat daaruit gekomen was, was het eerste wat hij zei: ‘Ik ben de grip op m’n werk kwijt’.  In de doos met restanten die hieronder staat afgebeeld, zitten vast nog een paar prachtige kunstwerken verborgen. helaas zullen die nooit worden gemaakt. 

Omdat Evert er steeds meer tegenop zag om naar zijn atelier aan de Vismarkt te gaan werd zijn huis aan de Korvetstraat zijn nieuwe atelier. Dit had veel invloed op zijn manier van werken. Het formaat van de beelden werd kleiner en omdat hij ze dag en nacht om zich heen had ging hij er nog meer in op.

Crapuul Het beeldje dat op de foto hierboven links op het kastje staat heet ‘Crapuul’ en was ook een favoriet. Evert heeft verschillende keren aan mij gevraagd of ik wel wist wat crapuul betekende. (Krapuul: Gepeupel, gespuis)

Deze ster heeft jaren in de wacht gestaan. Volgens mij is het Evert niet gelukt er een, in zijn ogen, goed beeld van te maken.

Egghead (2018) Evert was een groot bewonderaar van Brancusi, een een Roemeens-Frans beeldhouwer die leefde van 1876 tot 1957). Het asymmetrische ei van deze kunstenaar staat voor de volmaakte schoonheid. Evert zocht in zijn werk ook naar deze schoonheid en had misschien als hommage aan de meester zelf ook een asymmetrisch ei gemaakt. Boven en onder staan twee werken van Evert afgebeeld waarin het ei is verwerkt. Of deze beelden in deze vorm zijn blijven bestaan is mij niet bekend.

Rondo Cappriccioso Deze titel is ontleend aan de wereld van de muziek. Dit keer geen punk maar klassiek.

Dit beeld heeft, zoals zoveel andere, geen titel en is ongesigneerd gebleven. 

Maar het heeft veel veranderingen ondergaan voordat Evert het na veel wikken en wegen toch schilderde.

En dan de kop hierboven, met de tevreden gelaatsuitdrukking: ‘Oké… het is wel goed zo, laat mij maar.’

Rotation Dit beeldje slaat voor mij alles. Hoe je het ook bekijkt, vanuit welk perspectief ook: het blijft boeien.

Zo ook Evert. Ondanks de lichamelijke beperkingen werkte hij door en maakte, hoe zwaar het hem ook viel, steeds weer beelden waar je van stond te kijken. Het hield hem op de been.

Dat verontrustte mij. Half februari is Evert overleden. Hij kon niet meer, maar was eigenlijk nog niet klaar.

Dit zal een van de laatste beelden zijn die Evert heeft gemaakt. In gedachten zal hij zeker al met een naam bezig geweest zijn, maar wat het is geworden? Wie het weet mag het zeggen.

Wil Bach: “Dit is het allerlaatste beeldje dat Evert maakte. Daarom is het voor mij heel erg dierbaar. Wat mooi dat Kees het ontstaan ervan in oktober 2021 fotografeerde.”

Fishwoman Dit beeldje maakte Evert in 2014. Na het tot stand komen van zijn catalogus mocht ik een beeld uitzoeken. Dat was niet moeilijk. Het schattige ‘Fishwoman’ was altijd al één van mijn favorieten.

– Kees van Wel –